روشهای پیشنهادی پیشگیری از فساد و تخلفات اداری و مالی:

1- تقویت بنیان های مذهبی و اعتقادی کارکنان

2- ایجاد نظام شایسته سالاری در سازمان

3- برخورد عقلایی با کارکنان بر اساس اصول علمی، انسانی و اسلامی

4- دقت و توجه در پرداختها و پاداشها

5- بکارگیری دقیق و موثر سیستم تشویق و تنبیه

6- ایجاد سیستم خود کنترلی در افراد از طریق تقویت وجدان حرفه ای

7- برگزاری دوره های آموزشی لازم در جهت ارتقاء سطح دانش، بینش و توانش افراد

8- مشارکت کارکنان در طرحها، برنامه ها و تصمیم گیریهای سازمانی

9- چرخش شغلی افراد در پست ها و موقعیت های مختلف کاری

10- ایجاد فضای اعتماد و اطمینان، تفاهم و همدلی و روابط انسانی مطلوب و سازنده در میان کارکنان

11- شناسایی نقاط قوت و ضعف کارکنان در ابعاد شخصیتی، وظیفه ای و دانشی

12- تلاش در جهت ایجاد و بسط عدالت اداری و رفع تبعیض ها

13- تقویت روحیه قانون گرایی

14 – خصوصی سازی و کوچک نمودن حجم دولت

15 – بکار گیری تجربه موفق سایر کشورها

نحوه پایش سلامت اداری دستگاه ها

این مهم از طریق انجام گام های اساسی زیر قابل انجام است:

1-    تشکیل کمیته سلامت اداری

2-    برگزاری جلسات متعدد برای شناسایی گلوگاه های فساد خیز

3-    اطلاع رسانی به کارکنان

4-    انجام بازرسی های با برنامه و بی برنامه از کلیه واحد های اداری، خصوصاً گلوگاه های فسادخیز

چگونه می توانیم فساد اداری را کاهش دهیم؟

1- اراده مستحکم سیاسی:

علم روان شناسی اثبات نموده که انسان با اراده اش می توان به قله های موفقیت رسید. در جامعه ای که نخبگان بلند رتبه و مردمش بخاطر تغیرات مثبت در جامعه اش اراده جدی نداشته باشند، آن جامعه نمی توان به موفقیت ها دست یافت. مقصدم از اراده مستحکم سیاسی این است که رییس جمهور، ریس اجرایی، معاونان، والی ها و دیگر مقام های بلند رتبه کشور قبول نمایند که بدون کاهش فساد، چرخ اقتصاد کشور را نمی توان به حرکت آورد. معنی اراده سیاسی این است که یک انسان تنبل و فاسد اگر برادر رییس جمهور هم باشد، نباید به کار گماشته شود. در صورتی که انسان های مفسد و دزد نزدیکترین شخص مقام های هم باشد، باید مجازات گردند.

با موجودیت چنین حساسیت و اراده در قبال فساد می توان با این مرض سرطانی موفقانه مبارزه کرد.

2-  مجازات عاملان فساد:

یکی از موثرترین راه هاییکه می تواند فساد را در یک کشور کاهش دهد، مجازات عاملان فساد می باشد. مجازات عاملان فساد بسته گی دارد به ماده اول یعنی به اراده مقام های بلند رتبه دولتی. در صورتی که یک اراده جدی از طرف مقام های بلند رتبه کشور برای به محاکمه کشانیدن اشخاص مفسد جامعه موجود نباشد، نمی توان فاسدان را به جزای اعمالش رساند. بنابراین شرط اول مجازات عاملان فساد اداری، حمایت جدی رییس جمهور، ریس اجرایی از عملکردهای مثبت قوای قضایی می باشد.

3-  جلوگیری از فساد استخدامی:

تحقیقات نشان داده که عدالت و شفافیت کارکنان دولتی با میزان خوشبختی جامعه ارتباط مستقیم دارد. به این معنی که در جامعه ای که میزان عدالت و شفافیت کارکنان دولت بلند باشد، آن جامعه سعادت مندتر هستند. عدالت و شفافیت با انسان های عادل و شفاف به وجود می آید. از این لحاظ استخدام اشخاص با ظرفیت و درست، جلوگیری از گماشتن انسان های مفسد و ناتوان برای کاهش فساد کمک خواهد کرد.

4-  نقش رسانه های آزاد، جامعه مدنی و عالمان دین:

مطبوعات برای اطلاعات و افشای پرونده های فساد اداری نقش خوبی می توانند ایفا کنند. جامعه مدنی و اهل معارف (معلمان) در برنامه مبارزه با فساد اداری بیشتر شرکت نموده در مبدل ساختن فرهنگ فساد اداری به یک محیط سالم کمک کنند. علمای کرام و سران قومی در پخش پیام ها، دولت را می توان همکاری کرد.

5-  توازن و بلند بردن معاشات:

پروژه هایی که از طرف انجو ها و یا دونرها حمایت می شود، به کارکنان شان 1000- 15000 دالر معاش پرداخت می کنند. من 2 سال قبل با یک مشاور معارف سر خوردم که شب و روز در خانه خواب می کرد، اما از دونر 7000 دالر معاش می گرفت. توازن و بلند بردن حقوق کارمندان برای کاهش فساد از راه های معقولی به شمار می رود.

6- ثبت دارایی های کارمندان بلند رتبه:

اشخاصی که در دوایر دولتی گماشته می شوند، باید دارایی های شان را مطابق به قانون مندرجه بین المللی ثبت کنند. این کار برای کاهش فساد جدا یاری می رساند. اسناد و شواهد می رساند که بعضی اشخاص بعد از احراز کرسی ها در مدت بسیار کم صاحب بلند منزل های مجلل و موتر های مودل بالا شده اند.

7-  احیای اخلاق جامعه:

متاسفانه فساد اداری در افغانستان به یک فرهنگ تبدیل شده است. بزرگان ما حکایت می کنند که در گذشته ها رشوه گرفتن و رشوه دادن یک عمل بی نهایت زشت به شمار می رفت. اما امروز در جامعه افغانستان رشوه به یک کار عادی و معمولی تبدیل شده است. در عین حال چنین وضعیت وخامت و آلودگی جامعه را نیز بیان می کند. دولت مکلف است برای احیای اخلاق جامعه تدابیر جدی را در پیش گیرد.

8- سیستم حکومتداری الکترونیکی، نظارت جدی از قراردادها، لغو نهادهای موازی مبارزه با فساد اداری و تشویق افشاگری عاملان، از دیگر مواردی هستند که می تواند برای کاهش فساد مؤثر واقع شود